Năm 1010, Lý Thái Tổ lập ra Vương triều Lý, thì trước đó, năm 960, nhà Tống cũng đã thống nhất Trung Hoa. Thời Tống Nhân Tông, nhà Tống bị các nước Liêu, Tây Hạ thường xuyên uy hiếp, mất nhiều lãnh thổ. Nhà Tống đề ra chiến lược tiến đánh phương Nam để gây lại thanh thế.

Năm 1070, Tể tướng nhà Tống là Vương An Thạch tâu xin đánh Đại Việt. Năm 1073, Tống Thần Tông quyết tâm đánh chiếm Đại Việt nên phái Thẩm Khởi làm Quảng Tây kinh lược sứ lo việc xuất quân.

Năm 1072, vua Lý Thánh Tông của Đại Việt qua đời, triều đình chia rẽ, nội bộ bất hòa, Thái hậu Thượng Dương bị bức tử, Thái sư Lý Đạo Thành bị biếm vào tận Nghệ An.

Trước tình hình ngoại xâm ngày càng căng thẳng, trong nước lại đang bất hòa, Thái úy Lý Thường Kiệt liền tâu xin Nguyên phi Ỷ Lan gạt bỏ hiềm khích cũ mà cho mời Thái sư Lý Đạo Thành về cùng bàn việc nước. Triều đình đồng lòng, nhân dân cả nước đoàn kết chuẩn bị chống giặc Tống xâm lược.

Lý Thái úy quyết định đem quân sang đánh phá thành trì của nhà Tống trước, nhằm triệt hạ một phần sinh lực của chúng.

Tháng 10/1075, 10 vạn quân Lý chia hai đường thủy - bộ tiến đánh căn cứ Ung Châu. 

Ngày 30/12/1075, quân Lý hạ Khâm Châu mà không phải giao chiến.

Ngày 3/1/1076, quân Lý hạ tiếp thành Liêm Châu. Tướng Tô Giám trấn giữ Ung Châu quyết tử thủ để chờ viện binh.

Ngày 11/2/1076, quân Lý kéo thẳng đại quân tới bản doanh của viện binh Tống ở Côn Lôn, chém chết chủ tướng Trương Thủ Tiết, rồi kéo quân về quyết hạ thành Ung Châu.

Ngày 1/3/1076, sau 42 ngày đêm tử thủ, thành Ung Châu bị hạ, tướng Tô Giám tự vẫn để thủ tiết. Quân Lý tràn vào thành, giết hết những người chống đối, tổng cộng hơn 35.000 người.

Đại quân Tống chuẩn bị tiến xuống Đại Việt, Lý Thường Kiệt liền cho rút quân về nước lo bố phòng, bài trí binh lực, sẵn sàng nghênh chiến quân xâm lược.

==//==
Lý Thường Kiệt là danh tướng đầu tiên của dân tộc ta trong kỷ nguyên Đại Việt dám đem đại quân đánh thẳng sang đất Trung Hoa, điều đó nói lên không chỉ dũng tài của Lý tướng quân mà còn cả tầm vóc và vị thế của Đại Việt ta lúc bấy giờ.

Cuộc Bắc phạt thành công và sau này đánh lui cuộc xâm lược của đại quân Tống, công lớn nhất nằm ở Thái úy, nhưng trên hết là tinh thần đoàn kết dân tộc, mà tiêu biểu là hình ảnh Nguyên phi Ỷ Lan, Thái úy Lý Thường Kiệt cùng Thái sư Lý Đạo Thành gạt bỏ mọi hiềm khích, cùng thực hiện mục đích cứu nguy dân tộc khỏi cuộc xâm lăng của giặc phương Bắc.

Nên công lao đánh lui giặc phương Bắc không hẳn bởi một người hay Vương triều Lý, nhưng còn bởi tinh thần dân tộc ta biết đoàn kết trong những tình thế hiểm nghèo, nhất là họa mất nước cận kề. Có tinh thần đoàn kết dân tộc, Việt Nam ta chẳng mảy may sợ giặc phương Bắc lại tràn sang. Đó là bài học giữ nước truyền lưu muôn đời của nước ta vậy.