Hai Cụ có cùng họ Phan, cùng sinh trong thời nô lệ, cùng nuôi ý chí
phục quốc, cùng kiên cường thực hiện ý chí đó và chỉ khác nhau ở con
đường đi.
Cụ Trinh muốn Duy Tân đất nước, muốn "chấn dân khí,
khai dân trí, hậu dân sinh", muốn học hỏi các nước văn minh, tiên tiến
hơn để từ đó về thay đổi đất nước bằng con đường giáo dục, khai hóa và
giành lại độc lập.
Cụ Châu lại muốn Đông Du, cầu viện Nhật Bản vì
nghĩ cùng giống da vàng, mũi tẹt sẽ giúp nước ta khỏi nô lệ người Pháp.
Cùng với đó, Cụ xây dựng lực lượng, thực hiện con đường bạo lực vũ
trang để chống thực dân và giành lại độc lập.
Cuối cùng, cả hai Cụ đều mất mà không nhìn thấy được ngày quốc gia độc lập, ngày dân tộc phục hưng.
Các Cụ mất, nhưng tinh thần và con đường mà các Cụ tin tưởng vẫn còn đó
với những bài học cho hậu thế suy ngẫm: Duy Tân hay Đông Du, học hỏi
hay bạo lực, tận dụng thời thế hay chiến đấu đến cùng, con đường nào mới
đưa dân tộc Việt Nam đến với một đất nước bền vững, hùng cường?
0 Comments